Mrówka rudnica (Formica rufa)

Gromada: Owady (Insecta)

Rząd: Błonkówki (Hymenoptera)

Rodzina: Mrówkowate (Formicidae)

Rodzaj:  Formica

Gatunek: Mrówka rudnica (Formica rufa)

• Długość ciała: od 6 do 11 mm.
• Występowanie: lasy, głównie iglaste. Ich domem są duże kopce. W części nadziemnej sięgają około 1 metra wysokości, a w części podziemnej do 2 metrów głębokości. Kopiec zbudowany jest z ziaren piasku, igieł sosny lub świerka, źdźbeł traw i gałązek różnych drzew.
• Pożywienie: spadź mszyc oraz różne żywe i martwe owady. Na większe owady jak np. chrabąszcze czy żuki polują gromadnie, kąsając i opryskując je kwasem mrówkowym. Ich ofiarami mogą być też jaszczurki czy leśne gryzonie.
• Rozmnażanie: przeobrażenie zupełne. W połowie marca królowa składa jaja. W kwietniu i maju rodzą się mrówki zdolne do rozrodu. Pod koniec maja (z mniejszych jaj) wylęgają się robotnice. Larwy mrówki rudnicy żeby rozwijać się prawidłowo, muszą otrzymywać pewną ilość pokarmu pochodzenia zwierzęcego. Dodatkowo larwy, z których mają powstać uskrzydlone i zdolne do rozrodu samice karmione są pokarmem, który zawiera wydzielinę z gruczołów ślinowych wargi dolnej karmicielek. Samce powstają z niezapłodnionych jaj i giną. po zapłodnieniu królowych. Rodzaj podawanego im pokarmu, nie wpływa na przebieg ich rozwoju. Larwy są ciągle karmione i czyszczone przez robotnice. Prawdopodobnie ślina robotnic ma właściwości antybiotyczne. Przepoczwarzenie następuje w kokonie, który w odpowiednim czasie przecinają robotnice i pomagają młodym mrówką wydostać się na świat. Królowa składa jaj cały czas, dlatego w mrowisku znajdują się mrówki we wszystkich stadiach rozwojowych.
  Po locie godowym, który odbywa się w kwietniu i maju, samice-królowe odcinają sobie skrzydła żuwaczkami.
  Zdarza się że samica mrówki rudnicy wchodzi do gniazda np. Pierwomrówki łagodnej (Formica fusca) i zabija tamtejszą królową (lub jeżeli akurat nie ma tam królowej, zostaje od razu przyjęta). Jako, że tylko królowa może się rozmnażać, po pewnym czasie mrówka rudnica wypiera z gniazda pierwotnych mieszkańców. Czasami w mrowisku występuje wiele  zapłodnionych samic, które żyją pokojowo. Gniazda takie są długowieczne, gdyż śmierć jednej czy kilku królowych nie powoduje znacznego spadku przyrostu naturalnego.
• Okres występowania imago: cały rok.
• Niektóre ptaki chwytają mrówki dziobem i nacierają nimi pióra, a ssaki tarzają się w mrowisku prowokując mrówki, które oblewają ich skórę kwasem mrówkowym. Pomaga im to w codziennej higienie i pozbycie się pcheł i różnych insektów.
• Liczba mrówek w mrowisku może sięgać miliona owadów, (zazwyczaj 300-800 tysięcy). Często mrowisko dzieli się wtedy np. na dwa mrowiska, a mrówki utrzymują ze sobą kontakt, np. następuje wymiana robotnic czy larw. Po pewnym czasie wymiana ustaje i tworzą się dwa odrębne mrowiska.
• Największy znany kopiec miał 2,5 metra wysokości i 9,5 metra średnicy.
• Średnia kolonia mrówki rudnicy w ciągu roku zjada od 3 do 8 milionów owadów, a martwą sarnę oczyszczą z mięsa do gołego szkieletu w ciągu tygodnia.
• Mrówki rudnice mają zredukowane żądło, więc opryskują napastnika jadem (kwas mrówkowy) bezpośrednio z gruczołu jadowego. Mogą też boleśnie kąsać.
• Mrówki rudnice niszczą wiele szkodliwych owadów i dlatego uważane są za owady bardzo pożyteczne.
• Królowe mogą żyć nawet 20 lat.

Na podstawie:

Jiri Zahradnik - "Przewodnik owady"

Heiko Bellmann - "Atlas owadów"

Robert J. Dzwonkowski - "Poznajemy owady"

Jacek Twardowski, Kamila Twardowska - "Atlas owadów"

Barbara Taylor, Jen Green, John Farndon - "Świat owadów"

Radomir Jaskuła - "Atlas owadów i pajęczaków Polski"

Rośliny i zwierzęta cz. 3, klucz do rozpoznawania

Robert Pucek - "Tajemnice polskiej przyrody"

Roman Witek - "Przyroda Polska" czerwiec 2010

zdjęcia: ja